Μία από τις παιδαγωγικές μεθόδους, που ακολουθείται σε αρκετά κέντρα προσχολικής αγωγής είναι η μέθοδος Μοντεσσόρι, την οποία ανέπτυξε η Μαρία Μοντεσσόρι γύρω στο 1900 στην Ιταλία για να εκπαιδεύσει τα φτωχά παιδιά ηλικίας έως 6 ετών.
Σύμφωνα με τη μέθοδο Μοντεσσόρι, τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα, όταν επιλέγουν μόνα τους αυτό που πρέπει να μάθουν.
Μέθοδος Μοντεσσόρι: τι είναι
Η μέθοδος Μοντεσσόρι αποτελεί βιωματική μάθηση που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 0 – 24 ετών και χωρίζεται σε 4 στάδια ανάπτυξης (ηλικίες 0-6, 6-12, 12-18, 18-24 ετών). Τα παιδιά απελευθερώνονται και αφήνονται στην επιθυμία τους για ανάπτυξη και μάθηση χωρίς περιττές απαγορεύσεις και “μη”. Η μοντεσσοριανή τάξη αποτελείται από παιδιά διαφόρων ηλικιών και ο μοντεσσοριανός δάσκαλος ενθαρρύνει την ανεξαρτησία των παιδιών.
Πώς προέκυψε η μέθοδος Μοντεσσόρι
Το 1907 η Μαρία Μοντεσσόρι άνοιξε το Casa dei Bambini (Το σπίτι των παιδιών) με στόχο να εκπαιδεύσει τα παιδιά άπορων οικογενειών ηλικίας έως 6 ετών σε μία φτωχογειτονιά της Ρώμης. Ποτέ δεν περίμενε ότι αυτό θα την οδηγούσε στην ανάπτυξη της δικής της παιδαγωγικής μεθόδου, της μεθόδου Μοντεσσόρι, όπως είναι γνωστή σήμερα.
Έδωσε στα παιδιά υλικά για να τα απασχολήσει χωρίς να παρεμβαίνει στις δραστηριότητές του και απλά κρατούσε σημειώσεις. Διαπίστωσε ότι τα παιδιά μπορούσαν να μάθουν πράγματα μόνα τους και άρχισαν να γίνονται πιο κοικωνικά και συνεργάσιμα. Στη συνέχεια, προχώρησε και στην εκμάθηση μαθηματικών και γραμματικής για να δει, αν μπορούν να τα καταφέρουν, παρόλο που ήταν τόσο μικρής ηλικίας.
Συνειδητοποίησε, λοιπόν, ότι, όταν τα παιδιά βρίσκονται σε ένα περιβάλλον, όπου οι δραστηριότητες γίνονται με τρόπο που υποστηρίζει τη φυσική τους ανάπτυξη, μπορούν να εκπαιδευτούν μόνα τους.
Για δύο χρόνια η Μοντεσσόρι απλά τα παρατηρούσε και άφηνε τη φυσική περιέργεια των παιδιών να τα οδηγήσει στη γνώση μέσα από τη δοκιμή και το λάθος.
Έτσι, τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που είδε μέσα από όλη αυτή τη μέθοδο που χρησιμοποίησε για να διδάξει αυτά τα παιδιά, την έκαναν να εξελίξει όλη αυτή τη διαδικασία στην πλέον πασίγνωστη μέθοδο Μοντεσσόρι.
Τι είναι αυτό που κάνει τη μέθοδο Μοντεσσόρι ξεχωριστή
Η μέθοδος Μοντεσσόρι είναι μια διαφορετική μέθοδος εκπαίδευσης που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη των παιδιών και όχι στην εκμάθηση. Με άλλα λόγια, δεν δίνει έμφαση στις εξετάσεις ή τους βαθμούς, ούτε αξιολογεί τα παιδιά ανάλογα με τις επιδόσεις τους. Στην πραγματικότητα, ο στόχος της είναι να δημιουργήσει παιδιά ώριμα και κοινωνικά.
Τα παιδιά που ακολουθούν τη μέθοδο Μοντεσσόρι έχουν καλύτερη απόδοση από αυτά που ακολουθούν την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας. Τα κάνει να αγαπούν τη μάθηση και όχι να τη βλέπουν σαν ένα βάρος και μία διαδικασία που ανυπομονούν να τελειώσει.
Αυτό που κάνει τη μέθοδο Μοντεσσόρι να ξεχωρίζει είναι ότι τα παιδιά αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, γίνονται κοινωνικά και μαθαίνουν σωστούς τρόπους συμπεριφοράς χωρίς την παρέμβαση του μοντεσσοριανού δασκάλου και παιδαγωγού. Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ανεξάρτητα και αυτό τα βοηθά στο να παίρνουν αποφάσεις και να έχουν κριτική σκέψη.
Επιπλέον, βοηθούν το ένα το άλλο, κάτι που τα κάνει να αναπτύσσουν το αίσθημα ευθύνης απέναντι στους άλλους. Αυτό δεν ισχύει στην παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας, που δεν πρέπει ποτέ ένα παιδί να κοιτάει τι κάνει ο διπλανός του ούτε να τον βοηθάει, εάν έχει κάποια δυσκολία ή απορία.
Επομένως, η μοντεσσοριανή μέθοδος ακολουθεί το ρυθμό του κάθε παιδιού και το αφήνει ελεύθερο να επιλέξει μέσα από πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες, τι είναι αυτό με το οποίο θέλει να ασχοληθεί χωρίς παρεμβολές και διακοπές από τρίτους.
Η μοντεσσοριανή τάξη
Στη μοντεσσοριανή τάξη υπάρχουν μεικτές ηλικίες, όπως και στην πραγματική ζωή. Έτσι, στη μέθοδο Μοντεσσόρι τα μικρότερα παιδιά θέλουν να μιμηθούν τα μεγαλύτερα, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά έχουν την ευκαιρία να βοηθήσουν και να διδάξουν τα μικρότερα.
Επίσης, σε μία μοντεσσοριανή τάξη δίνεται έμφαση στον φυσικό φωτισμό. Όλα τα έπιπλα είναι στο ύψος των παιδιών για να μπορούν να αυτοεξυπηρετούνται και να έχουν ελευθερία κινήσεων στο χώρο, ώστε να μπορούν να παίρνουν πρωτοβουλίες.
Τα παιδιά διαλέγουν μόνα τους αυτό με το οποίο θέλουν να ασχοληθούν. Έτσι, αποκτούν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Οι δραστηριότητες μπορεί να είναι ατομικές ή ομαδικές. Επιπλέον, προάγεται η επαφή με το φυσικό περιβάλλον.
Η μοντεσσοριανή τάξη αποτελεί ένα διαδραστικό περιβάλλον στο οποίο δεν κυριαρχεί η θεωρία, αλλά η πράξη και η βιωματική μάθηση μέσα από hands-on δραστηριότητες. Τα παιδιά μαθαίνουν από τη δική τους εμπειρία και με το δικό τους ρυθμό.
Τέλος, στη μέθοδο Μοντεσσόρι υπάρχει το αδιάσπαστο τρίωρο. Δηλαδή τα παιδιά ασχολούνται με τη δραστηριότητα που έχουν επιλέξει για 3 συνεχόμενες ώρες χωρίς διακοπή. Με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσεται ο συντονισμός και η συγκέντρωσή τους.
Τι υλικό χρησιμοποιείται στη μέθοδο Μοντεσσόρι
Τα μαθήματα της μεθόδου Μοντεσσόρι γίνονται κατανοητά μέσω των αισθήσεων και γι’ αυτό το λόγο η Μαρία Μοντεσσόρι είχε δημιουργήσει και εποπτικό υλικό (εικόνες, ταινίες, ηχογραφημένες ομιλίες, φυσικά υλικά, στερεά γεωμετρικά σχήματα, γράμματα από άμμο, χρωματιστά σφαιρίδια για την εκμάθηση αριθμητικής).
Μέσα σε μία μοντεσσοριανή τάξη υπάρχει μόνο ένα από κάθε αντικείμενο και έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να είναι υπομονετικά και να περιμένουν τη σειρά τους για να πάρουν αυτό που εκείνη τη στιγμή το έχει κάποιος άλλος.
Αυτά τα υλικά της μεθόδου Μοντεσσόρι οδηγούν τα παιδιά στην κατανόηση του σύνθετου λεξιλογίου και στην ανακάλυψη των αφηρημένων ιδεών μέσω της πρακτικής χρήσης συγκεκριμένων αντικειμένων που κατασκευάζονται για αυτόν ακριβώς το σκοπό.
Το κάθε υλικό της μεθόδου Μοντεσσόρι διδάσκει μόνο μία ικανότητα κάθε φορά, έτσι ώστε το παιδί να έχει το χρόνο να το επεξεργαστεί και να το κατανοήσει με το δικό του ρυθμό.
Επιπλέον, το μοντεσσοριανό υλικό είναι αυτο-διορθωτικό, δηλαδή το παιδί μπορεί να καταλάβει αν έχει κάνει σωστά τη δραστηριότητα ή όχι και έτσι να ξαναπροσπαθήσει μέχρι να τα καταφέρει χωρίς την παρέμβαση από το δάσκαλο.
Η εργασία με αυτο-διορθωτικά υλικά βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους και προωθεί την κριτική σκέψη. Κατά μία έννοια, γίνονται δάσκαλοι του εαυτού τους. Μια δεξιότητα που θα διαρκέσει για μία ολόκληρη ζωή.
Μοντεσσοριανός Δάσκαλος
Ο μοντεσσοριανός δάσκαλος παρέχει στα παιδιά ένα περιβάλλον, όπου αυτά έχουν την ελευθερία και τα εργαλεία για να δώσουν μόνα τους απαντήσεις στις δικές τους ερωτήσεις και να μάθουν πώς να αναζητούν νέες γνώσεις μόνα τους.
Ο δάσκαλος της μεθόδου Μοντεσσόρι δεν στέκεται στη μέση της αίθουσας, αλλά στην άκρη και παρατηρεί. Όλοι μαζί – δάσκαλος και μαθητές- αποτελούν μία κοινότητα. Το αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου είναι μία τάξη αυτορρυθμιζόμενη.
Ο δάσκαλος που χρησιμοποιεί τη μοντεσσοριανή μέθοδο σέβεται το κάθε παιδί σαν ξεχωριστή προσωπικότητα και το βοηθά να μάθει να σέβεται τους άλλους ανθρώπους και τα αντικείμενα στο περιβάλλον.
Έτσι, ενισχύεται η φυσική κλίση και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού. Ο δάσκαλος κατανοεί την παιδική ανάπτυξη και χρησιμοποιεί την κάθε δραστηριότητα με τρόπο, ώστε να φτάσει το παιδί στην απάντηση ενός προβλήματος μόνο του. “Βοήθησε με να το κάνω μόνος μου”.
Μια διαφορά της μεθόδου Μοντεσσόρι με ένα τυπικό σχολείο είναι ότι ο μοντεσσοριανός δάσκαλος δεν αποτελεί το επίκεντρο. Επεμβαίνει μόνο αν απειλείται η ακεραιότητα των παιδιών.
Οποιεσδήποτε εντάσεις επιλύονται από τα ίδια τα παιδιά. Χωρίς τιμωρίες από το δάσκαλο, αλλά με όρια και φυσικές, λογικές συνέπειες. Αυτή η ελευθερία μέσα στα όρια ενισχύει την αυτορρύθμιση του παιδιού. Δεν υπάρχει ούτε η τιμωρία (που μειώνει την αυτοπεποίθηση του παιδιού), ούτε η επιβράβευση (που ενισχύει τον ανταγωνισμό).
Το πιο σημαντικό για κάποιον που ενδιαφέρεται για τη μέθοδο Μοντεσσόρι και θέλει να γίνει μοντεσσοριανός δάσκαλος είναι να πιστεύει στην επιθυμία του παιδιού να μάθει και να είναι σίγουρος ότι μπορεί ο ίδιος «να ακολουθήσει το παιδί».
Από τη στιγμή που κάποιος θα γίνει μοντεσσοριανός δάσκαλος και θα λάβει την πιστοποίηση Μοντεσσόρι από το AMI, μπορεί να εφαρμόσει τη μοντεσσοριανή μέθοδο σε κάποιο κέντρο προσχολικής αγωγής ή απλά να χρησιμοποιήσει τις αρχές της μεθόδου Μοντεσσόρι στον τρόπο διδασκαλίας του.
Γιατί να επιλέξεις τη Μέθοδο Μοντεσσόρι στην προσχολική αγωγή
Όλοι οι γονείς αναζητούν το κατάλληλο σχολικό περιβάλλον για το παιδί τους και μάλιστα όταν πρόκειται για παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι ακόμη πιο σημαντική η επιλογή, καθώς η προσχολική αγωγή έχει μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη των παιδιών. Τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής ενός παιδιού είναι κρίσιμα και τα ερεθίσματα που θα λάβει είναι καθοριστικά για την εξέλιξή του στην ενήλικη ζωή του.
Με τη μέθοδο Μοντεσσόρι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας γίνονται ικανά, υπεύθυνα και ανεξάρτητα. Δημιουργεί άτομα υπεύθυνα και ικανά να αντιμετωπίζουν δυσκολίες έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
Το να επιτρέπεται στα παιδιά προσχολικής ηλικίας να κάνουν τις δικές τους επιλογές με βάση τις δικές τους επιθυμίες χωρίς την καθοδήγηση των ενηλίκων θέτει ένα ισχυρό θεμέλιο για την ανάπτυξη ικανών παιδιών.
Τα παιδιά μαθαίνουν να διορθώνουν και να αξιολογούν τον εαυτό τους ενισχύοντας την κριτική τους ικανότητα και έτσι μαθαίνουν από τα λάθη τους. Το κάθε παιδί λειτουργεί ανεξάρτητα ανάλογα με το ρυθμό του, αλλά και μέσα στην μοντεσσοριανή κοινότητα βοηθώντας τους συνομηλίκους του.
Τι κατακτούν τα νήπια από 0-3 ετών με τη μοντεσσοριανή μέθοδο
• αποκτούν αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους
• έχουν ευκαιρία να ανεξαρτητοποιηθούν σε καθημερινές εργασίες
• αναπτύσσουν τη λεπτή κινητικότητα και γλωσσικές δεξιότητες.
• αναπτύσσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους
Τι καταφέρνουν τα παιδιά 3-6 ετών μέσω της μοντεσσοριανής μεθόδου
• μαθαίνουν την αυτορρύθμιση
• αναπτύσσονται κοινωνικά
• κατανοούν καλύτερα γραμματικές και μαθηματικές έννοιες
• ενισχύουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους
Βιβλία για τη μέθοδο Μοντεσσόρι
Αυτό που κάνει τη μέθοδο Μοντεσσόρι να ξεχωρίζει είναι ότι τα παιδιά αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, γίνονται κοινωνικά και μαθαίνουν σωστούς τρόπους συμπεριφοράς χωρίς την παρέμβαση του μοντεσσοριανού δασκάλου και παιδαγωγού.
Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ανεξάρτητα και αυτό τα βοηθά στο να παίρνουν αποφάσεις και να έχουν κριτική σκέψη.Τα βιβλία που έχει γράψει η ίδια η Μαρία Μοντεσσόρι και απευθύνονται σε γονείς και δασκάλους και εξηγούν τις βασικές αρχές της μοντεσσοριανής μεθόδου.
Τα βιβλία της Μαρίας Μοντεσσόρι βοηθούν στο να κατανοήσουμε τη φύση των παιδιών και την επιθυμία τους για ανεξαρτησία, που δεν πρέπει να καταπνίγεται από τις παρεμβάσεις των ενηλίκων.
Παιδικό δωμάτιο, σύμφωνα με τη φιλοσοφία Montessori
Πηγή: www.schooling.gr
