Όρια και παιδί: πώς να θέσουμε πετυχημένα όρια • δυσκολίες και χρήσιμες συμβουλές για την εφαρμογή τους.
Η οριοθέτηση πολύ πιθανόν να υπάρχει μυαλό μας σαν κάτι αρνητικό, περιοριστικό και απαγορευτικό και να μην θέλουμε να θέσουμε όρια στα παιδιά μας.
Αντίθετα, τα όρια είναι κάποιοι κανόνες που θεσπίζονται για την ομαλή λειτουργία της οικογένειας και προσφέρουν στα μέλη της ασφάλεια και σταθερότητα.
Βοηθούν στην ενίσχυση των σχέσεων παιδιού και γονέα και βοηθούν το παιδί στην ομαλή κοινωνικοποίηση.
Όρια δεν είναι ούτε οι φωνές, ούτε η τιμωρία ούτε οι απειλές και σίγουρα όχι η χειροδικία (ποινικό αδίκημα). Ένα παιδί χωρίς όρια είναι δυστυχισμένο, ανασφαλές και ανικανοποίητο.
Ενώ, ένα παιδί με όρια αναπτύσσει μια υγιή προσωπικότητα, έχει αυτοπεποίθηση και σταθερότητα στη ζωή του.
Απαραίτητα εφόδια για τα όρια
• Υπομονή και σταθερότητα
• Ξεκαθαρίζουμε στα παιδιά λεκτικά και στην πράξη ότι τα όρια δεν είναι τιμωρία.
• Αποφασιστικότητα από τους γονείς γιατί δεν είναι εύκολη η οριοθέτηση ( τα παιδιά αντιδρούν συχνά με θυμό και επιθετικότητα και δοκιμάζουν συνεχώς τα όρια).
• Και οι 2 γονείς πρέπει να είναι σύμφωνοι για τα όρια και να παρουσιάζουν τις ίδιες αντιδράσεις απέναντι στο παιδί.
• Επεξηγούμε και επαναλαμβάνουμε όσες φορές χρειαστεί τα όρια που θέσαμε (όταν υπάρχει λόγος όχι στο άσχετο).
• Γινόμαστε πρότυπο για το παιδί μας, γιατί τα παιδιά κάνουν αυτά που βλέπουν (μίμηση) και όχι αυτά που τους λέμε να κάνουν.
• Ενσυναίσθηση, προσπαθούμε να κατανοήσουμε την ανάγκη του και να μπούμε στη θέση του παιδιού (ακόμα κι αν κάτι μας φαίνεται ασήμαντο).
• Κάθε παιδί είναι μοναδική προσωπικότητα και το τι λειτουργεί σε ένα παιδί δεν σημαίνει ότι λειτουργεί σε όλα.
• Ίδιοι κανόνες από όλους (π.χ. σοκολάτα μια φορά την εβδομάδα και στο σπίτι αλλά και με τους παππούδες-γιαγιάδες, όχι σπίτι να το εφαρμόζουμε και οι παππούδες όχι και μετά να αναρωτιόμαστε γιατί αντιδρά όταν του λέμε ότι δεν γίνεται να φάει σήμερα γιατί έφαγε χθες).
Τι βοηθά στην θέσπιση των ορίων
• Να είμαστε σταθεροί και συνεπείς με τα όρια που θέτουμε ( όχι την μια μέρα να εφαρμόζουμε κάτι και την επόμενη όχι).
• Να μην νιώθουμε ενοχές (ο σκοπός είναι η υγιής ανάπτυξη των παιδιών)
• Τα όρια τα θέτουμε αναλόγως ηλικίας και προσωπικότητας παιδιού (π.χ. δεν μπορείς να βάζεις ένα παιδί 2 ετών να κοιμάται την ίδια ώρα που κοιμάται ένα παιδί 12 ετών).
• Δημιουργούμε σταθερή ρουτίνα στην καθημερινότητά μας και σε περίπτωση αλλαγής ενημερώνουμε και προετοιμάζουμε το παιδί εκ των προτέρων.
• Βοηθούμε το παιδί να αντιληφθεί ότι τα όρια δεν είναι τιμωρία αλλά ότι υπάρχουν λογικές συνέπειες για κάθε μας πράξη.
• Οι λογικές συνέπειες στρέφονται προς την πράξη και όχι το παιδί (π.χ. λάθος: «αν δεν φορέσεις το σακάκι σου θα θυμώσω», σωστό: «αν δεν φορέσεις το σακάκι σου δεν μπορούμε να βγούμε έξω γιατί θα κρυώσεις και θα αρρωστήσεις»).
• ‘άμεσες συνέπειες (την στιγμή που συμβαίνει κάτι όχι την επόμενη μέρα ή την επόμενη εβδομάδα) αλλιώς το παιδί δεν θα συνδέσει την συνέπεια με την συγκεκριμένη αρνητική συμπεριφορά.
• Δίνουμε πάντα επιλογές στο παιδί για να νιώθει ότι το ίδιο αποφασίζει και δεν του επιβάλλει κάποιος κάτι (π.χ.« μπορείς να έρθεις σπίτι η ώρα 18:00 ή μπορείς και να αργήσεις η επιλογή είναι δική σου, αν όμως αργήσεις διαλέγεις να μην πάμε στο αγαπημένο σου εστιατόριο αύριο»).
• Αγνοούμε αρνητικές συμπεριφορές (επιμένουμε στον κανόνα χωρίς να σχολιάσουμε την αρνητική συμπεριφορά), προσπαθούμε να μην σχολιάζουμε αρνητικές συμπεριφορές γιατί τις ενθαρρύνουμε με αυτό τον τρόπο (νιώθει ότι παίρνει προσοχή).
• Πάντα εξηγούμε τα όρια που θέτουμε (εσείς θα δεχόσασταν να κάνετε κάτι απλά επειδή το λέει κάποιος άλλος χωρίς νόημα και εξήγηση?)
• Θετική ενίσχυση: ενισχύουμε τις επιθυμητές συμπεριφορές (λεκτικά ή πρακτικά) χωρίς υπερβολές, είμαστε συγκεκριμένοι με την συμπεριφορά που ενθαρρύνουμε (π.χ. «Μπράβο που κάθεσαι στη θέση σου»), περιγραφικοί (π.χ. «κατάφερες να βάλεις τα παπούτσια μόνος σου, τι ωραία!»).
Χαρίκλεια Πολυνίκη Κλινική Ψυχολόγος
