Η 19η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίηση των Παιδιών. Ένα όμορφο κείμενο από τον Ευάγγελο Ορφανίδη – Κλινικό Ψυχολόγο.

Όλοι έχουμε ακούσει το διαχρονικό σλόγκαν σχετικά με την διαπαιδαγώγηση του παιδιού, «το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο» ή το «όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Αυτό, όμως, έχει αποτελέσματα;

Τι γίνεται στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο του παιδιού και πώς βιώνει την σωματική τιμωρία;

Όλοι οι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά τους θέλοντας το καλύτερο γι’ αυτά. Να είναι υγιείς και ευτυχισμένα, μεταδίδοντάς τους παράλληλα το σύστημα των ηθικών αξιών και των ορίων γενικότερα.

Μέσα από την προσπάθεια των γονιών να μεταδώσουν όλα αυτά και μέσα από την τριβή της καθημερινότητας, μερικές φορές χάνουν την υπομονή τους και ότι λένε οι ειδικοί για το ξύλο πάει «περίπατο».

Και εδώ μπαίνει η δικαιολογία «με έφερε στα όρια μου, δεν άντεξα και τις έφαγε».

Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά είναι οι τέλειοι μιμητές των δικών μας συμπεριφορών, αρνητικών και θετικών.

Με αυτό συνεπάγεται ότι το ξύλο και η βία γενικότερα θα αποτελέσει μοντέλο συμπεριφοράς προς μίμηση, είτε προς τους γονείς είτε προς τον/την σύζυγο και τα παιδιά στο μέλλον.

Πώς γίνεται να χαστουκίζω το παιδί για να σταματήσει να χαστουκίζει άλλα παιδιά ή πώς γίνεται να χτυπώ το παιδί και να περιμένω αυτό να φέρει θετικά αποτελέσματα στην συμπεριφορά του.

Πόσο αλλόκοτο ακούγεται αυτό;

Η καλύτερη και η πιο ανώδυνη και για τις δύο πλευρές διαπαιδαγώγηση είναι η υιοθέτηση σωστών προτύπων. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τις πράξεις μας παρά από τις παρατηρήσεις-διαλέξεις μας.

Βάσει ερευνητικών δεδομένων, τα παιδιά που υπόκεινται σε σωματική βία έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά, συναισθηματικά προβλήματα, όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικές τάσεις, απομόνωση, χαμηλές σχολικές επιδόσεις, παλινδρόμηση και τάσεις αυτοτραυματισμού.

Τα παιδιά παίρνουν τους ρόλους που τους δίνουν οι γονείς. Αν το παιδί ακούει συνεχώς «είσαι άτακτος», «είσαι τεμπέλης», δεν μένει παρά να υποδυθεί τον ρόλο που του έδωσαν τα πρότυπα του. Αυτό που παρατηρούμε είναι απλά το αντικατόπτρισα των δικών μας συμπεριφορών πάνω στα παιδιά μας.

Το ξύλο είναι αποδεδειγμένο επιστημονικά εδώ και πολλά χρόνια ότι τελικά δεν βγήκε απ’ τον Παράδεισο, και συνεπώς δεν φέρνει ποτέ θετικά αποτελέσματα παρά μόνο καταρρακώνει τα παιδιά, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο.

Ο σεβασμός, η υπακοή και η πειθαρχία δεν αναπτύσσεται μέσα από τον φόβο και τη βία, αλλά μέσα από την ουσιαστική επικοινωνία, τον αλληλοσεβασμό, την αποδοχή, την υπομονή και την κατανόηση. Κανένας νοήμων γονιός δεν απολαμβάνει να χρησιμοποιεί βία πάνω στο παιδί του.

Μπορούμε λοιπόν να εφαρμόσουμε πιο θετικούς τρόπους διαπαιδαγώγησης, όπως τα κίνητρα, τον διάλογο (ουσιαστική επικοινωνία) και την καθοδήγηση.

Είναι επιτακτική ανάγκη να δούμε με πιο πολύ υπευθυνότητα το τι προκαλεί κάθε είδους άσκησης βίας, τόσο στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία ευρύτερα. «Ένας άνθρωπος που έχει τιμωρηθεί, δεν θα είναι στο εξής λιγότερο επιρρεπής προς μία δεδομένη συμπεριφορά. Στην καλύτερη περίπτωση μαθαίνει πως να αποφεύγει την τιμωρία». B.F. Skinner

Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος